1,9K
“Ik zou het wel eens mee willen maken, oorlog!” Zaterdagavond in the Jug, onze stamkroeg van Ede. Ik schrik op van het staren in mijn halfgevulde glas. Zit met maten het leven te zieken en op te hemelen. Het zijn van die avonden waar oppervlak de diepte raakt. Van die avonden waar Filippijn en ‘Philip pijn’ hand in hand gaan. Waar lach en traan versmelten tot vriendschap. Ik houd ervan.
“Wat?!” is mijn verschrikte antwoord. Ben juist zo gelukkig dat we al die misselijkmakende gruwelijkheden niet mee hoeven te maken. Zou er ook niet goed in zijn, in oorlog. Bij elke zogenaamde tegenstander gooi ik mijn armen de lucht in, roepend dat ‘onze stem al genoeg pijn doet, dus wapens achterwege kunnen blijven’. Waarna ik ongenadig word doorzeefd met hartverscheurende woorden uit de mond van zijn metalen kameraad. Nee, geef mijn portie oorlog maar aan de kat van de buren, die ‘s nachts met snerpend geblaas de buurt terroriseert.
De uitspraken van mijn maat op zaterdagavond in een Edese kroeg – die in aanzien zakken door de zorgvuldig geleegde glazen – komen niet uit de grijze lucht vallen. Er blijken naast hem nog vele jongeren te bestaan die zijn oorlogsdrift delen. Las er pas iets over. Vooral de knullen, onze testosteronminnaars, krijgen een steeds grotere zucht naar een wapenstrijd. Waar dat vandaan komt? De groep van voormalige oorlogsdeelnemers is aan het uitsterven, daarom verliezen wij – de jeugd – het werkelijke gevoel met deze horror.
We weten niet exact wat oorlog is, maar worden er wel voortdurend mee geconfronteerd. De Tweede Wereldoorlog ken ik nog beter dan de tien buurtkatten, terwijl ik die elke dag aanschouw en elke nacht beluister. Weet precies hoe de strijd begin 20e eeuw startte, het verdere verloop, het ‘einde’ en wat de oorlog voor een gevolgen heeft op ons huidige bestaan. Mijn interesse heeft nooit bij dit bejaarde wereldconflict gelegen, maar toch wordt het op school, televisie en in lectuur met veel geweld door mijn strot geduwd.
Natuurlijk, we mogen het niet vergeten. Geenszins van plan om daar nu voor te pleiten. Maar door de aanhoudende ontmoeting met het verleden – WO II in dit geval – zorgen we wellicht juist voor een nieuwe oorlog. Mijn generatie kent de heroïsche verhalen, de onmenselijke beproevingen en de legendarische (verzets)helden. Zonder het ooit van dichtbij te hebben meegemaakt. In plaats van vreugde voor dat feit – zoals bij mij het geval is – zijn er dus ook schepsels die daardoor alsmaar nieuwsgieriger worden naar een oorlogsbelevenis. En dan spreek ik dus over de mensheid in het algemeen en niet over de christenen, die altijd het beste met de wereld voor hebben. Toch?
Zo ook mijn maat. Zelfs na mijn verbazing blijft hij bij zijn standpunt. “De spanning lijkt me gaaf, niet het doden van mensen. Ik zou direct bij het verzet gaan.” Een vastberaden antwoord van een jongeman die ik tot voor kort nog als vredelievende krullenbol bestempelde. Ik snap hem wel – deels – want een oorlog kan jouw naam onsterfelijk maken. Kan uit slampampers regelrechte grootheden scheppen. En het allerbelangrijkste: ervoor zorgen dat je niet vergeten wordt. Dat is exact hetgeen wat we allemaal ten diepste verlangen: niet vergeten worden.
Doordat we 70 jaar later nog steeds dagelijks stilstaan bij de gruwel van destijds, lijkt oorlog inderdaad de beste manier om een chronisch onderdeel van het menselijk geheugen te worden. Daarenboven staat een oorlog voor ons zwarte pietepeuterige landje zover weg, dat we wel eens willen weten hoe het echt is. Ik steek daar nu graag een stokje voor, voordat we in een schietvuur belanden en verbranden. Al verander ik maar één oorlogszucht in een vredeszoen, al is het alleen mijn zaterdagse kroegmaat die een gedachtewisseling uitvoert. Dan ben ik al tevreden.
Kijk nu naar deze foto. Nee, het is geen verontreinigd oud schoolbord of een muur met misplaatste graffiti. Het is de binnenkant van een gaskamer in Auschwitz, met nagels bekrast door onvervalste levens die kort erna die titel niet meer droegen. Ik zie de foto en word misselijk. Het is geen beeltenis van hoogwaardige kwaliteit of van verbluffende schoonheid, maar geeft samen met de toegevoegde informatie een weerzinwekkend onuitwisbare indruk van wat zich daar heeft afgespeeld.
Er wandelt stilte in mijn mond. Zelfs na hevig slikken blijft zij hangen. Het mag en kan niet meer: barbaars afslachten van duizenden prachtcreaties. Want – maat in de kroeg en al die anderen – óók dat is oorlog. Tijdens de strijd ontstaan niet alleen namen voor de eeuwigheid, maar ook namen voor de vergetelheid, omdat ze domweg te kort geleefd hebben om überhaupt de kans te krijgen op de eeuwigheid. Denk daar alsjeblieft nog eens over na, voordat er weer een dergelijke hersenspinsel in je hoofd opborrelt.
Je wilt het niet meemaken, geloof mij, echt niet. Als je jezelf zonodig alsnog onsterfelijk wilt maken: wees dan ook degene die in de oorlog net zijn nagels in de wanden van zijn laatste rustplaats zet. Of voor hier: verzet je tegen de huidige regering, tegen hondenpoep of tegen de kat van mijn buren. Kan ik tenminste weer rustig slapen.
Laat juist in vredestijd zien wat voor goeds je de wereld te bieden hebt, dat is pas een prestatie voor de geschiedenisboeken. Dan ben je een echte held. Een onvergetelijk begrip.
Een WhatsAppje
bij nieuwe schrijfsels?
Voeg 06-57835955 toe, stuur een willekeurig berichtje en blijf op de giga-hoogte!
bij nieuwe schrijfsels? Voeg 06-57835955 toe, stuur een willekeurig berichtje en blijf op de giga-hoogte!
1 Reageer
[…] heb veel over de oorlog gezien, gelezen en gehoord, maar nog nooit zo rauw als nu. Van begin tot eind word je door de […]